Mirror, Mirror

Amsterdam ondergaat een periode van snelle groei en met de ontwikkeling van Sloterdijk-Centrum schuift de stadsgrens weer een stuk verder op. De onderdoorgang onder de A10 verbindt het centrum van Amsterdam met Sloterdijk-Centrum en wordt elke dag door duizenden mensen gebruikt worden op weg naar werk, school en weer terug naar huis. Dit was de aanleiding voor de gemeente Amsterdam om via een open prijsvraag een ontwerp te selecteren die de donkere onderdoorgang zou transformeren tot ‘een plek voor verwondering die het omrijden waard zou zijn’. Alhoewel de natuurlijke grenzen van Amsterdam steeds meer oplossen blijft de ringweg A10 een mentale barrière en wordt er nog steeds een onderscheid gemaakt tussen ‘binnen’ en ‘buiten’ de ring. De ambitie van HOH Architecten en Children of the Light was om een nieuwe stadspoort te creëren die de bestaande barrière opheft en juist zorgt voor verbinding op een stedelijk niveau.

Het ontwerp verandert de onderdoorgang door te reageren op bestaande kwaliteiten: de vormgeving van de constructie en de dynamiek van het gebruik. Een fietser, voetganger of passagier in de tram passeert de onderdoorgang ’s ochtends naar werk en ’s avonds weer terug, heen en weer. Het verschil tussen deze twee richtingen en momenten van de dag wordt door het ontwerp versterkt door de onderdoorgang ook twee verschillende gezichten te geven, net als de Romeinse god Janus, god van transities, poorten en tijd. Elk gezicht wordt gekenmerkt door een materiaal dat veel wordt gebruikt in de wereld van de infrastructuur: de spiegel en de retroreflector.

De kopse kant van de V-vormige betonnen kolommen wordt aan één zijde bekleed met panelen met retroreflectieve folie, een materiaal dat ook veelvuldig wordt toegepast bij verkeersborden en dat het licht weerkaatst naar de lichtbron. Wanneer een fietser, scooter of tram ’s avonds met verlichting doorde onderdoorgang rijdt zullen deze vlakken oplichten en de passant als het ware begeleiden door de onderdoorgang. Daarnaast ontstaat er een interactie tussen de verschillende gebruikers en hun lichten, een spel van licht en schaduw, of eigenlijk een spel tussen licht en de afwezigheid ervan.

De andere zijde van de kolommen wordt bekleed met spiegelende panelen, waardoor deze hun zware en massieve voorkomen verliezen. Heen en weer wordt hier letterlijk omgedraaid: in de spiegel zie je waar je net vandaan komt.Spiegelende cassettes aan het plafond nemen het ritme en de lengte van de bestaande liggers over. Oud en nieuw vormen een nieuwe eenheid en versterken elkaars aanwezigheid. Door de spiegelende cassettes wordt de bestaande ruimte lichter, ruimtelijker en opener. Van een afstand lijkt de onderdoorgang zelfs op te lossen.

Door de ingreep wordt een statische ruimte dynamisch en een alledaagse ervaring bijzonder. De fietser, voetganger en tram worden onderwerp en onderdeel van het werk, acteur en toeschouwer tegelijkertijd.